Plezjozaury to grupa prehistorycznych gadów morskich, które żyły miliony lat temu, w czasach dinozaurów. Choć często są z nimi mylone, plezjozaury nie były dinozaurami – różniły się od nich budową ciała i trybem życia. Charakteryzowały się długą szyją, czterema płetwami i opływowym kształtem, który pozwalał im sprawnie poruszać się w wodzie. Żywiły się głównie rybami i innymi morskimi stworzeniami. Ich skamieniałości znaleziono na różnych kontynentach, co świadczy o ich szerokim zasięgu występowania.
Elasmozaur był długoszyim plezjozaurem żyjącym w późnej kredzie. Charakteryzował się niezwykle długą szyją, która mogła mieć nawet ponad 70 kręgów i stanowiła połowę długości jego ciała. Mierzył około 10–14 metrów. Posiadał małą głowę z ostrymi zębami, idealnymi do chwytania ryb i kałamarnic. Żył w ciepłych, płytkich morzach.
Pliozaur należał do grupy plezjozaurów o krótszej szyi i potężnej budowie. Żył w jurze i był drapieżnikiem szczytowym. Miał masywną głowę z ogromnymi szczękami i silnymi zębami, którymi polował na inne morskie gady. Osiągał długość do 12 metrów. Jego ciało było bardziej przystosowane do szybkiego pływania i aktywnego polowania.
Plezjozaury występowały na Ziemi w okresie od około 240 do 65 milionów lat temu, czyli w epoce wczesnej jury lub nawet górnego triasu.
Kości plezjozaurów oraz inne pozostałości znajdowano we wszystkich regionach świata. Pierwsze odkrycie paleontologiczne, świadczące o istnieniu tych zwierząt, nastąpiło w 1821 roku.
Plezjozaury miały od 2 do 20 metrów długości, korpulentne ciało, cztery płetwy, które składały się z pięciu palców, przypominających paliczki oraz krótki ogon. W zależności od ich wielkości, waga plezjozaurów wynosiła od 10 do nawet 20 ton.
Żywiły się amonitami, belemnitami oraz większymi morskimi organizmami, co można łatwo wywnioskować z odnalezionych sfosylizowanych szczątków.
Różnorodność uzębienia plezjozaurów świadczy o różnych trybach życia – niektóre gatunki przeczesywały dno morskie w poszukiwaniu niewielkich bezkręgowców, podczas gdy inni przedstawiciele atakowali ryby i ówczesne głowonogi.
Przeprowadzone badania sugerują, że plezjozaury były w stanie utrzymywać wysoką i stałą temperaturę ciała w ekosystemach oceanicznych od tropików do wód chłodnych.
Szacowana temperatura ciała, wynosząca 35–39 °C, sugeruje wysokie tempo przemiany materii, wymagane do drapieżnictwa i szybkiego przemierzania dużych terenów.
Pierwotnie plezjozaury nosiły łacińską nazwę “Plesiosaurus dolichodeirus”, co można tłumaczyć jako "Bliski jaszczur o długiej szyi". Nazwa Plesiosaurus została nadana, bo kiedy go odkryto, zauważono, że w porównaniu do innych znanych wtedy morskich gadów (jak ichtiozaury), plezjozaur miał bardziej "typową" (bliską lądowym gadom) budowę ciała, chociaż żył w wodzie.
Chociaż wszystko wskazuje na to, że plezjozaury wyginęły wraz z dinozaurami, co jakiś czas pojawiają się plotki, jakoby zwierzęta te nadal żyły. Najbardziej znanym kandydatem na żyjącego plezjozaura jest potwór z jeziora Loch Ness.
W niektórych dawnych legendach plemion nadmorskich (np. Inuitów i Aborygenów) istnieją opowieści o wielkich wężach morskich — niektórzy badacze kultury sugerują, że mogą one być echem pradawnej pamięci o dużych gadach morskich, takich jak plezjozaury.
© 2025 Patrycja Sieradzka
